เรามักจะได้ยินข่าวกลุ่มทุนใหญ่พาเหรดออกไปลงทุนในต่างประเทศ โดยเฉพาะประเทศเพื่อนบ้านรอบ ๆ เรา อย่างล่าสุดก็แบรนด์กาแฟไทย คาเฟ่ อเมซอน บุกตลาดกัมพูชาครองส่วนแบ่งตลาดมากสุดเอาชนะแบรนด์ดังระดับโลกได้ แต่สำหรับบทความนี้เป็นเรื่องราวของผู้ประกอบการSME ระดับเดียวกับเพื่อน ๆ และเป็นสมาชิกเพื่อนแท้ร้านอาหารไปประสบความสำเร็จกับธุรกิจร้านก๋วยเตี๋ยวเรืออยู่ที่กัมพูชา จากเงินลงทุนเริ่มต้น 1.5 แสนบาท วันนี้ร้านก๋วยเตี๋ยวเรือที่มีชื่อว่า “Whatever Boat Noodle” ของคุณมณเฑียร ฉายสุวรรณคีรี หรือ พี่เอ๋ ทำยอดขายไม่ต่ำกว่า 20,000 USD/เดือน พี่เอ๋ได้แบ่งปันประสบการณ์ลงทุนทำร้านอาหารในกัมพูชา และ เล่าให้เพื่อน ๆ ได้รับรู้ถึงตลาดธุรกิจอาหารไทยในกัมพูชาว่าน่าสนใจลงทุนอย่างไร ไปติดตามผ่านบทสัมภาษณ์พี่เอ๋กันเลย
เริ่มต้นร้านก๋วยเตี๋ยวเรือ เพราะกลัวจะไม่ได้กิน
“จุดเริ่มต้นร้านก๋วยเตี๋ยวเรือของผมมาจากการกลัวว่าจะไม่มีก๋วยเตี๋ยวเรือสูตรไทย ๆ ให้กิน คือประมาณ 7 ปีที่แล้วผมไปทำงานอยู่ที่กัมพูชา และด้วยความที่เป็นคนชอบกินก๋วยเตี๋ยวเป็นพิเศษ ซึ่งที่กัมพูชาเขาก็มีก๋วยเตี๋ยวแต่สูตรรสชาติ รวมถึงเส้นจะไม่เหมือนของไทย ของเราอร่อยกว่า เส้นก๋วยเตี๋ยวกัมพูชาจะเละ ๆ ไม่เหนียว หนึบ นุ่ม แบบไทย รสชาติเราก็เข้มข้นกว่า ก็จะมีร้านก๋วยเตี๋ยวเรือคนไทยไปเปิดอยู่ร้านหนึ่งแถวที่ผมพักรสชาติเขาไทยแท้เลย แต่เปิดได้ไม่นานเขาอยากกลับเมืองไทยประกาศเซ้งร้าน ด้วยความที่กลัวจะไม่มีก๋วยเตี๋ยวแบบไทย ๆ ให้กินผมเลยของเซ้งต่อในราคา 1.5 แสนบาท เป็นร้านเล็กห้องแถวเดียวมี 6 โต๊ะ มีพนักงานอยู่ 4 คน ตอนนั้นคิดว่าไม่น่ายากเพราะสูตร วิธีการทำทุกอย่างเขาสอนให้หมด แต่พอทำจริงมันไม่ง่ายเหมือนที่คิด”
ขายดีแต่ไม่มีกำไร ท้อจนคิดจะเลิก
“ยอดขายผมดีมาตลอด ลูกค้าแน่นทุกวัน จากร้านมีห้องเดียวต้องขยายเป็น 2 ห้องเพราะลูกค้าเพิ่มขึ้น จากที่ขายได้วันละ 200 USD ยอดขายกระโดดไปที่ 700 USD ปัจจุบันรายได้ไม่ต่ำกว่า 20,000 USD/เดือน พนักงานจาก 4 คนกลายเป็นมากสุดถึง 24 คน แต่…ไม่มีกำไรเลย ขาดทุนมาตลอด เหนื่อยจนท้อ คืออารมณ์คนหน้าชื่นอกตรมเลย เบื้องหน้าเราเห็นลูกค้าแน่นเต็มร้าน ใครมองก็คิดว่าขายดีขนาดนี้เรารวยแน่ ๆ แต่ปิดบัญชีมีแต่ตัวแดงมาตลอด แถมไม่มีเวลาส่วนตัวเลยต้องอยู่ติดร้านตลอด ขนาดอยู่ร้านตลอดก็ยังเจอลูกน้องแอบเอาวัตถุดิบกลับบ้าน ขนเนื้อวัวกันกลับบ้าน เอาของออกมาทำกินกันเอง ยิ่งวันไหนไม่อยู่ร้านกลับมายิ่งปวดหัวหนัก”
“เราก็งงนะร้านขายดีแต่ทำไมไม่มีกำไร เริ่มเครียดมีความคิดอยากจะเลิกทำ เพราะทำไปก็ไม่มีกำไร เอาเวลาไปทำอย่างอื่นน่าจะดีกว่า ตอนนั้นคิดว่าจะเลิกทำเพราะเรามั่นใจว่า เราทำดีทุกอย่าง คุณภาพวัตถุดิบ รสชาติ ปริมาณ ราคา บริการ บรรยากาศร้าน ทุกอย่างเราดีหมด ลูกค้าประทับใจ แต่ขาดทุนทุกเดือน เริ่มท้อ คิดว่าพอแล้ว แบกต่อไปไม่ไหวแล้ว”
พบจุดเปลี่ยนจากขาดทุนกลายเป็นกำไร ได้ชีวิตอิสระเพียงรู้และทำในสิ่งที่ไม่เคยรู้
“จนเมื่อปีที่แล้วโชคดีมากได้มาเจอเพจเพื่อนแท้ร้านอาหารติดตามอ่านบทความทำให้เริ่มได้เห็นจุดผิดพลาด เริ่มได้มุมมองใหม่ ๆ ของการทำธุรกิจร้านอาหาร คือก่อนหน้านี้เราเหมือนทำร้านเพราะเป็นคนชอบกิน ดังนั้นอะไรที่เราชอบ เราว่าดี เราก็จะจัดเต็มไม่ได้สนใจเรื่องต้นทุนเลย พอได้ติดตามบทความของเพื่อนแท้ร้านอาหาร ทำให้ได้สติเลยว่า ถ้าจะทำร้านอาหารให้เป็นธุรกิจ คุณภาพมันต้องมาคู่กับกำไร!”
“จังหวะดีต่อมาช่วงนั้นทางเพื่อนแท้ร้านอาหารเปิดหลักสูตร Cost Control มันมีอยู่ประโยคหนึ่งที่กระแทกใจผมมากคือ เขาบอกไว้ในข้อความประกาศคอร์สว่า “ถ้าขอร้อง หรือบังคับได้ จะขอให้เพื่อน ๆ ผู้ประกอบการร้านอาหารมาเรียนรู้” ประโยคนี้แหละครับทำให้ผมรีบสมัครเลย มันดูจริงใจมาก จากที่เคยคิดว่า เราทำร้านคนแน่นทุกวัน เราเจ๋ง ไม่เห็นจะต้องให้ใครมาสอน เปลี่ยนความคิดหลังจากได้ติดตามเพื่อนแท้ร้านอาหาร เอาตัวเองออกมาเรียนรู้”
“วันที่มาเรียนหลักสูตร Cost Control อารมณ์ระหว่างเรียนผมนั่งฟังไปน้ำตาตกในไป คือเจ็บใจว่า ทำไมเราไม่เคยรู้เรื่องเหล่านี้มาก่อน ตื่นเต้นเพราะเรารู้เลยว่า ที่ผ่านมาเราพลาดจุดไหนบ้างที่ทำให้กำไรมันไหลออกไปหมด หลังจากเรียนจบผมกลับไปวางระบบต้นทุนใหม่หมดตามความรู้ที่เรียนมา เอาเครื่องมือที่ทางเพื่อนแท้ร้านอาหารให้มาเป็นไฟล์Excelบันทึกต้นทุนอย่างละเอียด ช่วยเปลี่ยนให้ร้านผมจากขาดทุนมาตลอดเริ่มเห็นกำไรทันที เพราะจุดที่เราพลาดมาตลอดโดยที่เราไม่รู้ตัวคือเรื่องต้นทุน ทุกวันนี้ร้านมีกำไรตลอด ดีใจมากมันปลดล็อคปัญหาที่จะทำให้เราล้มเลิกร้านได้
Operation อีกหนึ่งเรื่องที่คนทำร้านอาหารต้องรู้
“พอเราจัดการเรื่องต้นทุนได้ สถานการณ์ทุกอย่างดีขึ้นมาก เพราะฐานลูกค้าเรามีพร้อมอยู่แล้ว ผมก็มาเรียนหลักสูตร Operation เพิ่มเติม กลับไปเซ็ตอัพระบบร้านใหม่ ที่ผ่านมาร้านผมไม่มีระบบอะไรเลยเพราะเราไม่รู้มาก่อนว่าคำว่าระบบกับการทำร้านอาหารมันคืออะไร ผมเคยมีพนักงานสูงสุด 24 คน ทั้งที่ร้านมีแค่ 2 คู่หา กลายเป็นยิ่งพนักงานเยอะยิ่งมีปัญหา ต้นทุนค่าแรงก็ยิ่งสูง ต้นทุนอาหารก็สูงขึ้น เพราะอย่างที่บอกพนักงานทำกินกันเอง แอบเอาเนื้อ เอาเครื่องปรุงกลับบ้าน กลายเป็นชีวิตผมเริ่มแย่ลง ๆ ไม่มีเวลาส่วนตัวเลยต้องเข้าร้านทุกวัน อยู่ตั้งแต่ร้านเปิดจนปิด เหนื่อยจนไม่อยากทำต่อ แต่ทุกวันนี้ชิลมากครับผมไม่ต้องอยู่ติดร้านประจำเหมือนเมื่อก่อน ปล่อยให้ระบบจัดการไป มอร์นิเตอร์ผ่านออนไลน์ ชีวิตมีความสุขกับการทำร้านมาก”
ตลาดกัมพูชาทุนจีนไหลเข้า กำลังซื้อพุ่งสูง อาหารไทยน่าลงทุน
“ตลาดกัมพูชาส่วนตัวผมว่าเป็นตลาดที่น่าสนใจมาก แต่ผู้ประกอบการบ้านเรายังมองข้าม เพราะอาจยังติดกับภาพในอดีตซึ่งบอกเลยว่าปัจจุบันเขาพัฒนาขึ้นมาเยอะมากแล้ว ตลาดอาหารที่โน่นต่างชาติเข้ามากันเยอะ ส่วนคนไทยมีไปแค่หลักสิบรายได้ ต้องบอกว่าตลาดกัมพูชา ณ เวลานี้ต่างจากอดีตมาก ตอนนี้ตลาดเพื่อนบ้านเราทั้งกัมพูชา เวียดนาม ลาว กลุ่มทุนจีนเข้ามาลงทุนแบบปูพรม ทำให้การเงินของประเทศเหล่านี้สะพัดมาก ที่กัมพูชากระแสเงินไหลเวียนคล่องตัว และจะยิ่งเติบโตมากขึ้นเพราะเงินลงทุนจากจีนเข้ามาต่อเนื่อง สถานการณ์การเมืองของเขาก็นิ่งมาก อารมณ์เหมือนจีนคือคนมีเงินและกำลังต้องการใช้เงิน เฉพาะตลาดกัมพูชาจากที่ผมสัมผัสมาจะสิบปีแล้วช่วงเวลานี้คนมีเงินและอยากใช้เงินเพิ่มขึ้นมาก ใช้แบบไม่คิดเยอะด้วยโดยเฉพาะเรื่องกิน ร้านอาหารทุกประเภทเติบโตหมด อย่างที่ร้านผมค่าเฉลี่ยต่อหัวอยู่ที่ 5-7 USDต่อคนต่อมื้อ ค่าโซหุ้ยก็ยังมีน้อย ส่วนใหญ่ก็เป็นเรื่องของความสะอาด สุขาภิบาลซึ่งเราเต็มใจให้อยู่แล้ว เรียกว่าตอนนี้กฎระเบียบต่าง ๆ ที่ยังไม่มีอะไรมาก ภาษีก็ยังคุยกันได้ง่าย เพราะเขายังอยู่ในช่วงตลาดเกิดใหม่ ค่อนข้างจะเสรีในการทำธุรกิจ แต่ยิ่งอิสระสิ่งที่ต้องระมัดระวังก็คืออะไรก็สามารถเกิดขึ้นได้ ดังนั้นผมแนะนำว่าให้หาพาร์ทเนอร์เป็นคนท้องถิ่นจะให้กี่เปอร์เซ็นต์ก็ตกลงกัน จะปลอดภัยกว่าการไปลงทุนโดยคนไทย 100% อย่างของผมเริ่มต้นที่ 30% แต่ปัจจุบันผมปรับเป็น 50:50 แล้ว”
ตลาดกัมพูชา เงินสะพัด อสังหาฯ ขึ้น ค่าแรงไม่ถูกอีกต่อไป
“แม้ว่าตลาดกัมพูชาเป็นตลาดที่น่าไปลงทุนมาก โดยเฉพาะอาหารไทยทุกประเภทที่นั่นเขาจะชอบมาก แต่ต้องบอกว่าต้นทุนค่าเช่าที่ที่กัมพูชาตอนนี้สูงมาก 1 USDต่อเดือนเดี๋ยวนี้หายากมาก ร่วมถึงค่าแรงปัจจุบันแรงงานทั่วไปต้องมีมากกว่า 150 USD ต่อเดือน ถ้าเป็นแรงงานมีฝีมือ 300 USDอัพ ซึ่งค่าแรงส่วนนี้ในมุมมองส่วนตัวผมคิดว่า อีกไม่นานจะส่งผลกระทบไปถึงประเทศไทยด้วย เพราะแรงงานกัมพูชาที่ออกไปทำงานต่างประเทศเริ่มจะกลับมาทำงานในประเทศตัวเองกันมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะค่าแรงเขาปรับสูงขึ้นเกือบจะเท่า ๆ ที่ได้รับในต่างประเทศ ส่วนต้นทุนอื่น ๆ โดยเฉพาะต้นทุนอาหารถ้ามีความรู้ในการจัดการสามารถคุมให้อยู่ในระดับ 30-35% ได้ไม่ยาก”
คนกัมพูชานิยมอาหารไทยยกให้เป็นระดับพรีเมียม
“ด้วยที่ผมไปทำงานอยู่กัมพูชาหลายปีทำให้รู้พฤติกรรมการกินของคนกัมพูชาว่าไม่ต่างจากบ้านเรา และที่สำคัญเขาชอบอาหารไทยมาก เขามีทัศนคติที่ดีต่ออาหารไทยมองว่าอาหารไทยเป็นระดับพรีเมี่ยม แล้วที่โน่นก๋วยเตี๋ยวแทบเป็นอาหารหลักเลยกินตั้งแต่เช้ายันเย็น ไม่ต่างจากบ้านเรา เฉลี่ย 2 ชามต่อคนต่อวัน คนกัมพูชาจะชอบกินเนื้อวัวมากเป็นพิเศษ แต่อย่างที่บอกว่าก๋วยเตี๋ยวของเขารสชาติจะต่างจากของเรา ผมจึงสั่งวัตถุดิบทุกอย่างจากเมืองไทยไปทำปรากฎว่าผลตอบรับดีมาก จุดนี้ผมมองว่า อาหารไทยค่อนข้างได้เปรียบกว่าอาหารชาติอื่น ๆ เพราะรสชาติถูกปากคนกัมพูชา”
คำแนะนำถึงมือใหม่ จากประสบการณ์คนขายดีแต่เกือบเจ๊ง
“ถ้าใครมาถามผมว่าทำร้านอาหารยังไงให้สำเร็จ ผมจะบอกว่าใครก็ตามที่จะทำร้านอาหาร ไม่ว่าจะร้านอะไร ขนาดไหน หรือ คนที่ทำอยู่แล้วและยังไม่มีกำไรสักที สิ่งแรกเลยให้หาความรู้ก่อน เปิดใจอย่าคิดว่าเราเก่งแล้ว โดยเฉพาะเรื่อง Cost Control และ Operation สำคัญ จำเป็นมาก เรียนรู้ก่อนทำยิ่งดี อย่างหลักสูตรของเพื่อนแท้ร้านอาหาร ผมลงเรียนครบทุกหลักสูตรแล้วความรู้ที่ได้รับมามันสามารถนำไปปรับใช้ได้จริง ไม่ว่าจะเป็นร้านอาหารในไทยหรือต่างประเทศ ผมเสียเวลา เสียสุขภาพ เสียเงินไปหลายปีกับการทำร้านแบบคิดว่ารู้ดีแล้วสุดท้ายไม่สำเร็จ แต่พอเราได้มาเรียนรู้กับคนที่เขารู้ในสิ่งที่เราไม่รู้จริง ๆ มันทำให้สำเร็จได้เร็วขึ้น!”
เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างที่น่าสนใจสำหรับSMEไทยที่ไปบุกตลาดอาหารในต่างแดน ซึ่งตลาดประเทศเพื่อน ๆ รอบ ๆ เรา ณ เวลานี้ต้องยอมรับว่ากำลังซื้อและการเติบโตทางเศรษฐกิจแซงหน้าเราไปโดยมีแรงหนุนจากการเข้ามาลงทุนของจีนเป็นสำคัญ ทำให้เป็นตลาดที่น่าสนใจสำหรับอาหารไทยไม่น้อยเลย ซึ่งหากใครคิดจะไปลุยตลาดต่างแดนการศึกษาพฤติกรรมผู้คนในท้องถิ่นเป็นสิ่งสำคัญ ถ้าเพื่อน ๆ ต้องการข้อมูลการลงทุน ข้อมูลตลาดต่างประเทศเบื้องต้น ลองหาข้อมูลจากกรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์
